दशैं र तिहारको आगमनसँगै भारतका विभिन्न शहरहरूमा रोजगारीका लागि गएका हजारौं नेपालीहरू घर फर्किन थालेका छन् । कञ्चनपुरको गड्डाचौकी नाका भएर स्वदेश फर्किरहेका यी नेपाली कामदारहरूमा मुख्यतः मध्यपश्चिम र सुदूरपश्चिमवासी छन् । वर्षभरि भारतका ठूला शहरहरूमा श्रम गरेर कमाएको रकम लिएर आफ्नो परिवार, बालबच्चा र आफन्तसँग चाडपर्व मनाउने तयारीमा उत्साहित नेपालीको लर्को सीमा नाकामा देख्न सकिन्छ ।
नेपालको सुदूरपश्चिमका धेरैजसो नेपालीहरू दिल्ली, गढवाल, सिमला, चण्डिगढ, जम्मु–काश्मीर लगायतका स्थानहरूमा श्रम गर्न जाने गरेका छन् । उनीहरूका अनुसार वर्षभरिको मेहनतले कमाएको पैसा लिएर दशैं र तिहार मनाउन घर फर्कन पाउँदा उनीहरू निकै उत्साहित छन् । गढवालबाट फर्किएका जनक बुढा र मीनराज गीरीले भनेजस्तै, आफ्नो परिवारसँग रमाउन पाउने अवसरले उनीहरूका लागि यो समय निकै महत्वपूर्ण छ ।
तर, भारत–नेपाल सीमामा नेपाली कामदारहरूमाथि हुने लुटपाट र ठगीका घटनाले उनीहरूलाई निकै चिन्तित तुल्याएको छ । प्रत्येक वर्ष सुरक्षा अधिकारीहरू र प्रशासनबीच सीमामा हुने समस्याहरू समाधान गर्ने विषयमा छलफल हुने गरे पनि समस्या यथावत् रहेको उनीहरूको गुनासो छ । यस वर्ष पनि कञ्चनपुर जिल्ला प्रहरी कार्यालयले नागरिक सहायता कक्ष स्थापना गरेर सुरक्षित आवागमनका लागि प्रयास गरेको छ । प्रहरी प्रमुख चक्रराज जोशीका अनुसार, प्रहरीको सहयोगबाट सीमामा हुने जोखिमहरू कम गर्नेतर्फ प्रयास गरिँदैछ ।
देश छोडेर भारतमा श्रम गर्न जानु नेपालीहरूको नियति नै भएको भन्दै उनीहरूको दुखेसो छ । वर्षभरि काम गरेर केही रकम संकलन गरेर परिवारसँग चाडपर्व मनाउने सपना भए पनि आफ्नो देशमा स्थायी रोजगारीको अभावले गर्दा बाध्यताले परदेशिनुपरेकोमा उनीहरूको गुनासो छ ।
प्रत्येक दिन करिब १ हजार नेपाली कामदार भारतबाट नेपाल फर्किरहेका छन् । घर फर्कंदा उनीहरूले भोग्ने समस्या भने उस्तै छ— लुटपाटको डर, गाडी भाडामा अत्यधिक रकम असुली, र भारततर्फकै नेपालीहरूले ठगी गर्ने उनीहरूको गुनासो छ । स्थानीय प्रशासनले भारतको प्रशासनसँग समन्वय गरी समस्या समाधानका लागि पहल गरे पनि स्थायी समाधान नदेखिएको कामदारहरूको गुनासो छ ।