मङ्सिर पूर्णिमा, जसलाई धान्य पूर्णिमा पनि भनिन्छ, नेपालभर विशेष चाडपर्व र सांस्कृतिक महत्त्वका साथ मनाइन्छ। यस दिन विभिन्न समुदायले आ–आफ्नो परम्पराअनुसार पूजा–आजा, दान, नृत्य, र सांस्कृतिक गतिविधिहरू गर्छन्।

धान्य पूर्णिमा

धानको विधिपूर्वक पूजा गरी देवी–देवताहरूलाई चढाउने प्रचलन छ।

•यो पर्वमा गणेश, कूलदेवता, गोठ देवता, महारुद्र, र महालक्ष्मीको पूजा गरिन्छ।

•नवनवीन धान कुटेर चामल बनाइन्छ र सेलरोटी, पुरी, मालपुवा आदि विशेष परिकार बनाएर चढाइन्छ।

•यस पर्वले अन्नप्राप्तिका लागि देवताप्रति आभार व्यक्त गर्ने संस्कृति झल्काउँछ।

किराँत समुदायको उधौली पर्व

किराँत समुदायले उधौली पर्व मंसिर पूर्णिमादेखि मनाउन सुरु गर्छन्, जुन जाडो मौसमको सुरुआतसँग जोडिएको छ।

•राई, लिम्बू, याख्खा, र सुनुवारले नयाँ अन्न पितृलाई चढाउने र पितृ पूजा गर्ने परम्परा छ।

•भूमेस्थान र साकेला स्थानमा सामूहिक पूजा गरिन्छ, र साकेला नृत्य प्रस्तुत गरिन्छ।

•यो पर्वले खेतीपातीको समापन र अन्नको सुरक्षाका लागि प्रकृतिप्रति आभार व्यक्त गर्ने संकेत गर्दछ।

•“प्रकृतिलाई भगवानको रूपमा मान्ने” परम्परामा, खेतीपातीमा कुनै त्रुटि भए माफी माग्ने प्रचलन छ।

नेवार समुदायको योमरी पुन्हि

नेवार समुदायमा यो दिनलाई थिन्ला पुन्हि वा योमरी पुन्हिको रूपमा मनाइन्छ।

•अघिल्लो दिनदेखि घर र शरीर शुद्ध गरी योमरी नामक विशेष परिकार पकाइन्छ।

•धानको भकारीमाथि लक्ष्मी, गणेश, कुमार, र कुवेरलगायतका देवतालाई चढाइ पूजा गर्ने गरिन्छ।

•यो पर्वले नयाँ अन्नप्राप्तिको खुसी मनाउँदै धन, स्वास्थ्य, र समृद्धिको कामना गर्ने परम्परालाई झल्काउँछ।

सांस्कृतिक महत्व

मंसिर पूर्णिमाको यी चाडहरूले नेपालका विभिन्न जातजाति र संस्कृतिहरूको बहुआयामिक पक्ष देखाउँछन्। प्रकृति, पितृ, र अन्नको पूजा गरेर यो पर्व सामुदायिक सहअस्तित्व र परम्परागत मूल्यमान्यतालाई निरन्तरता दिन्छ।